Het hysteroscopisch behandelen van endometriumpoliepen of myomen werd in het verleden beschouwd als een zeer pijnlijke ingreep. De operatie werd standaard onder algehele narcose uitgevoerd. Dankzij de nieuwe behandelmogelijkheden kan het verwijderen van poliepen en sommige myomen tegenwoordig poliklinisch of als dagbehandeling plaatsvinden. Zowel de zorgaanbieder (lagere kosten) als de patiënt (korter herstel en opnameduur) heeft hier baat bij.

Ondanks de grote vooruitgang in hysteroscopische technieken en instrumenten kan er tijdens deze ingrepen nog steeds ernstige pijn optreden. Pijn kan psychologisch zeer belastend zijn voor patiënten en is een belangrijke oorzaak voor het voortijdig afbreken van een hysteroscopische ingreep [1, 2]. Het is daarom belangrijk om te weten hoe pijn ontstaat en hoe het beperkt kan worden.

Oorzaken voor pijn

Er zijn meerdere handelingen tijdens het uitvoeren van een hysteroscopische ingreep die pijn kunnen veroorzaken. Een daarvan is manipulatie van de baarmoederhals [1]. Met een tang (tenaculum) wordt de baarmoederhals gegrepen en stabiel gehouden tijdens de ingreep. Vervolgens moet de hysteroscoop in de baarmoederholte gebracht worden. Het passeren van de baarmoederhals kan pijn veroorzaken. Als de baarmoederhals te nauw is voor de hysteroscoop, wordt de opening stapsgewijs verbreed of ‘gedilateerd’, wat ook pijnlijk kan zijn.

Om de baarmoederholte goed in beeld te kunnen krijgen wordt deze na het inbrengen van de hysteroscoop gevuld met distensievloeistof. Het uitzetten van de baarmoederwand kan ongemak veroorzaken vanwege samentrekking van de spierwand en prikkeling van zenuwen. Tenslotte kan de schade door het lossnijden van het afwijkende weefsel voor (zenuw) pijn zorgen.

Het risico op ernstige pijn is hoger bij vrouwen met een nauwe baarmoederhals en vrouwen die nog nooit zijn bevallen. Ook vrouwen met een keizersnee in de voorgeschiedenis, chronische bekkenpijn, angstklachten en vrouwen in de levensfase na de overgang lijken vaker pijn te ervaren tijdens hysteroscopische ingrepen.

Pijnbestrijding

Voor het bestrijden van pijn bij hysteroscopische ingrepen in de poliklinische setting zijn er meerdere mogelijkheden. Er is nog geen consensus over welke methode het meest optimaal is. Een van de opties is inname van ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s). Ook sterkere pijnstillers, van de geneesmiddelengroep opioïden worden bij hysteroscopische ingrepen gebruikt. Een andere optie is lokale verdoving. Er kan verdoving rondom (paracervicaal blok) of in (intracervicaal blok) de baarmoederhals geïnjecteerd worden. Daarnaast zijn er gels, sprays en crèmes op de markt waarmee de baarmoederhals verdoofd kan worden. Er kan ook gekozen worden voor géén pijnstilling en of lokale verdoving.

Minder pijn dankzij minder invasieve technieken

Meerdere studies laten zien dat de ervaren pijn bij een hysteroscopische ingreep geassocieerd is met de diameter van de hysteroscoop. De diameter is o.a. afhankelijk van de omvang van de instrumenten waarmee gewerkt wordt. Hologic heeft een systeem ontwikkeld, Myosure, waarmee het weefsel met een morcellator wordt verwijderd. Bij deze techniek wordt het weefsel mechanisch verwijderd en in kleine delen direct afgevoerd. De hysteroscopen die hierbij gebruikt worden hebben een diameter van 6,25 en 7,25 mm, en zijn daarmee smaller dan traditionele hysteroscopen. Daarnaast zorgt de continue afvoer van het verwijderde weefsel ervoor dat de operateur minder handelingen hoeft uit te voeren die ongemak zouden kunnen veroorzaken.

Door goed te inventariseren of er verhoogd is risico op pijn, gepaste pijnstilling te verzorgen en door te kiezen voor patiëntvriendelijke behandeltechnieken kunnen patiënten met endometriumpoliepen en intracavitaire myomen uitstekend poliklinisch (/in dagbehandeling) behandeld worden.

1. Ahmad, G., et al., Pain relief for outpatient hysteroscopy. Cochrane Database Syst Rev, 2010(11): p. Cd007710.
2. Zayed, S.M., et al., Factors affecting pain experienced during office hysteroscopy. Middle East Fertility Society Journal, (0).