Innovatie in Diagnostiek van Acute Gastro-enteritis: De Rol van Moleculair Testen in de Moderne Gezondheidszorg
Acute gastro-enteritis is wereldwijd een belangrijk probleem voor de volksgezondheid. Het presenteert zich meestal met een plotseling begin en een korte duur. Patiënten vertonen doorgaans zelflimiterende symptomen zoals diarree (soms bloederig), braken, misselijkheid en buikpijn of buikkrampen. De impact van acute gastro-enteritis kan echter verder reiken dan milde symptomen.1
In 2021 werd geschat dat wereldwijd meer dan een miljoen mensen van alle leeftijden zijn overleden als gevolg van diarree, waarmee het de belangrijkste doodsoorzaak was bij kinderen jonger dan 5 jaar.2 Alleen al in Europa worden jaarlijks bijna 800.000 gevallen gemeld.3 In 2023 waren campylobacteriose en salmonellose respectievelijk de meest en op één na meest gemelde ziekten, waarbij beide een toename lieten zien in het totale aantal gevallen ten opzichte van 2022. Shiga-toxine-producerende Escherichia coli (STEC) stond op de derde plaats van gemelde infecties bij mensen, gevolgd door Yersinia enterocolitica.4 De meest voorkomende oorzaken van reizigersdiarree zijn enterotoxigene en enteroaggregatieve Escherichia coli, evenals Shigella, hoewel er aanzienlijke variaties zijn afhankelijk van het bezochte geografische gebied.5
Een Nieuw Tijdperk in Gastro-intestinale Diagnostiek
Om de impact van infecties te minimaliseren, is een nauwkeurige en snelle diagnose cruciaal voor het sturen van patiëntenzorg en behandelbeslissingen. Diagnostische methoden op basis van kweek en andere traditionele technieken kennen beperkingen. Ze kunnen leiden tot een onjuiste behandeling en vertraging van gerichte therapie, doordat het identificeren van de veroorzakende ziekteverwekker soms dagen kan duren.6
Moleculaire testen bieden aanzienlijke verbeteringen in doorlooptijd en gevoeligheid, en zorgen voor een revolutie in de detectie van gastro-intestinale pathogenen.7 Ze vervangen steeds vaker traditionele tests, omdat ze binnen enkele uren resultaten opleveren,6,7 waardoor zorgverleners sneller een passende behandeling kunnen starten. Dit kan complicaties helpen verminderen en de uitkomsten voor patiënten verbeteren, en maakt het mogelijk om snel isolatiemaatregelen te nemen en aanvullende patiëntenzorg toe te passen indien nodig.7
Multiplex moleculaire diagnostische panels — geavanceerde laboratoriumtesten die gebruikmaken van moleculaire biologie om meerdere pathogenen in één test en uit één patiëntmonster te detecteren en identificeren — hebben de opsporing van gastro-intestinale pathogenen aanzienlijk verbeterd. Hoewel gegevens over hun effect op klinische uitkomsten en patiëntgerichte parameters momenteel beperkt zijn, is het beschikbare bewijs veelbelovend: Een klinische studie uit 2024 toonde aan dat het routinematig gebruik van multiplex moleculaire diagnostische panels bij alle kinderen die zich op de spoedeisende hulp presenteerden met acute gastro-enteritis leidde tot de identificatie van meer klinisch relevante pathogenen en resulteerde in een vermindering van meer dan 20% in herhaalbezoeken.8
Een pre- en postimplementatiestudie in een academisch medisch centrum voor tertiaire zorg vergeleek traditionele diagnostische methoden met moleculaire multiplex testing. Uit de studie bleek dat de introductie van moleculaire multiplex testing het gemiddelde aantal aanvullende tests per patiënt verminderde. Ook nam het aantal vervolgonderzoeken, zoals abdominale en/of bekkenbeeldvormend onderzoek, per patiënt af. Daarnaast werd een vermindering in het onjuist gebruik van antibiotica vastgesteld.
Rekening houdend met deze factoren en de kosten van een test, schatten de auteurs een besparing van bijna $300 per patiënt bij het gebruik van moleculaire multiplex testing.6 Naast snelheid biedt moleculaire diagnostiek ook een aanzienlijke verbetering in gevoeligheid. Voor pathogenen zoals Salmonella spp., Shigella spp., Vibrio spp. en Campylobacter spp. toonden moleculaire testen tot wel 50% verbetering in gevoeligheid vergeleken met traditionele methoden.6
De Toekomst van Moleculaire Diagnostiek bij Acute Gastro-enteritis
Bij het kiezen van diagnostische methoden moeten meerdere factoren worden afgewogen. Zoals hierboven besproken, zijn traditionele kweekgebaseerde methoden traag, arbeidsintensief en hebben ze vaak een lagere gevoeligheid, wat leidt tot een lagere detectiegraad en een aanzienlijke belasting van laboratoriumcapaciteit. Daarentegen bieden moleculaire PCR-panels snelle, brede en zeer gevoelige detectie, waardoor de patiëntenzorg aanzienlijk wordt verbeterd door snellere en gerichtere klinische besluitvorming mogelijk te maken.
De kosten die gepaard gaan met diagnostiek moeten worden beoordeeld binnen een bredere context. Hoewel moleculaire testen hogere directe kosten met zich meebrengen, verlagen ze uiteindelijk de totale zorgkosten door het diagnostisch proces te stroomlijnen en onnodige behandelingen en aanvullende onderzoeken te minimaliseren.6
De invoering van moleculaire panels vormt een belangrijk keerpunt richting efficiënte en nauwkeurige diagnostiek bij de behandeling van acute gastro-enteritis. Toch blijven conventionele kweekmethoden een essentieel onderdeel van de diagnostiek, met name voor het testen van antimicrobiële gevoeligheid en voor epidemiologische surveillance binnen de publieke gezondheidszorg.6
Conclusie
Acute gastro-enteritis is wereldwijd een belangrijke oorzaak van ziekte en sterfte, veroorzaakt door verschillende pathogenen met overlappende symptomen, waardoor een nauwkeurige diagnose op basis van alleen de etiologie een uitdaging vormt. Een precieze diagnose is van cruciaal belang voor zowel de patiëntenzorg als de volksgezondheid, om transmissie te voorkomen en een passende behandeling te kunnen inzetten.9
Moleculaire testmethoden zullen traditionele kweekmethoden waarschijnlijk niet volledig vervangen, maar ze zullen de diagnostiek verbeteren door snelle resultaten te leveren die het initiële patiëntbeheer ondersteunen. Kweekgebaseerde technieken blijven een essentiële rol spelen bij het bepalen van antibioticaresistentie, het typeren van pathogenen en het isoleren van stammen die kunnen worden gearchiveerd voor uitbraakonderzoeken door volksgezondheidsinstanties.10
Nu de wereldwijde gemeenschap zich richt op pandemische paraatheid, moeten diagnostische platforms zowel breed inzetbaar als flexibel zijn. Moleculaire systemen, vooral die met een open-access architectuur, zijn het best gepositioneerd om gelijke tred te houden met dit snel veranderende landschap.
De integratie van moleculaire diagnostiek in de routinematige zorg voor acute gastro-enteritis betekent een belangrijke vooruitgang in zowel individuele patiëntenzorg als volksgezondheid. Uiteindelijk leidt dit tot betere uitkomsten en een efficiënter gebruik van zorgmiddelen.
Voor meer informatie, bezoek de pagina over Gastrointestinal Solution.
Voor meer insight artikelen, bezoek de Insights & Innovation Exchange pagina.
2797
Hologic BV, DA Vincilaan 5, 1930 Zaventem, Belgium
Adedire O, Love NK, Hughes HE, Buchan I, Vivancos R, Elliot AJ. Early Detection and Monitoring of Gastrointestinal Infections Using Syndromic Surveillance: A Systematic Review. Int J Environ Res Public Health. 2024;21(4). doi:10.3390/IJERPH21040489
Kyu HH, Vongpradith A, Dominguez RMV, et al. Global, regional, and national age-sex-specific burden of diarrhoeal diseases, their risk factors, and aetiologies, 1990–2021, for 204 countries and territories: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2021. Lancet Infect Dis. 2025;25(5):519-536. doi:10.1016/S1473-3099(24)00691-1
Calduch EN, Cattaert T, Verstraeten T. Model estimates of hospitalization discharge rates for norovirus gastroenteritis in Europe, 2004–2015. BMC Infect Dis. 2021;21(1). doi:10.1186/S12879-021-06421-Z
The European Union One Health 2023 Zoonoses report. EFSA Journal. 2024;22(12). doi:10.2903/J.EFSA.2024.9106
Vila J. New molecular diagnostic tools in traveller’s diarrhea. J Travel Med. 2017;24(suppl_1):S23-S28. doi:10.1093/JTM/TAW071
Beal SG, Tremblay EE, Toffel S, Velez L, Rand KH. A gastrointestinal PCR panel improves clinical management and lowers health care costs. J Clin Microbiol. 2018;56(1). doi:10.1128/JCM.01457-17
Zhang H, Morrison S, Tang YW. Multiplex Polymerase Chain Reaction Tests for Detection of Pathogens Associated with Gastroenteritis. Clin Lab Med. 2015;35(2):461-486. doi:10.1016/j.cll.2015.02.006
Pavia AT, Cohen DM, Leber AL, et al. Clinical Impact of Multiplex Molecular Diagnostic Testing in Children With Acute Gastroenteritis Presenting to an Emergency Department: A Multicenter Prospective Study. Clinical Infectious Diseases. 2024;78(3):573-581. doi:10.1093/CID/CIAD710,
Kramme S, Dähne T, Fomenko A, Panning M. Acute Viral Gastrointestinal (GI) Infections in the Tropics—A Role for Cartridge-Based Multiplex PCR Panels? Trop Med Infect Dis. 2022;7(5). doi:10.3390/TROPICALMED7050080
Fleckenstein JM, Matthew Kuhlmann F, Sheikh A. Acute Bacterial Gastroenteritis. Gastroenterol Clin North Am. 2021;50(2):283-304. doi:10.1016/j.gtc.2021.02.002